Πρώτος εγκέφαλος

Ο πρώτος εγκέφαλος ελέγχει τα ένστικτα, τα αντανακλαστικά και τις βασικές σωματικές λειτουργίες. Τα αμφίβια (βάτραχοι και σαλαμάνδρες), τα ερπετά (αλιγάτορες, σαύρες και φίδια) και τα πουλιά έχουν μόνο αυτό το κομμάτι εγκεφάλου.
Αντιδρούν και συμπεριφέρονται βασικά μόνο μέσα από τα ένστικτά τους.

Ο πρώτος εγκέφαλος δεν μπορεί να λύσει προβλήματα αλλά χωρίς αυτόν δε θα μπορούσαμε να επιζήσουμε. Η ενστικτώδης επίγνωση του κινδύνου έρχεται από αυτό το κομμάτι του εγκεφάλου. Όταν δεν έχουμε φάει ή έχουμε αφυδατωθεί, το ένστικτό συντήρησης του πρώτου εγκεφάλου θα μας οδηγήσει στο να αναζητήσουμε τροφή και νερό.

Αν είχαμε μόνο αυτό το κομμάτι του εγκεφάλου και βρισκόμαστε στην ουρά ενός ταχυφαγείου, θα ορμούσαμε πάνω από τους άλλους ανθρώπους και θα αρπάζαμε το φαγητό για να το καταβροχθίσουμε. 

Τρίτος εγκέφαλος

Ο τρίτος εγκέφαλος, που μερικές φορές ονομάζεται νεοφλοιός, σχετίζεται με την αναλυτική σκέψη, την επίλυση προβλημάτων, τη στοχοθέτηση και τον προγραμματισμό. 

Αυτό το τμήμα του εγκεφάλου προσφέρει την ικανότητα της πρόβλεψης, μια σημαντική λειτουργεία που σου επιτρέπει να βλέπεις μπροστά και να υπολογίζεις τις επιπτώσεις των επιλογών σου πριν δράσεις.
Αυτό αποτελεί πλεονέκτημα έναντι του δεύτερου εγκεφάλου, όπου τα συναισθήματα χωρίς να υπόκεινται σε διαχείριση μπορούν αν σε κάνουν να δρας χωρίς να λαμβάνεις υπόψη τα επακόλουθα αποτελέσματα.
Ο τρίτος εγκέφαλος επιβλέπει επίσης τη δραστηριότητα του δεύτερου εγκέφαλου και σου επιτρέπει να ονομάζεις και να κατηγοριοποιήσεις τα συναισθήματα που αισθάνεσαι.

Για παράδειγμα, ένα σχόλιο ενός συμμαθητή σε προσβάλει και αισθάνεσαι πόνο ή θυμό. Χρειάζεται να αποφασίσεις πως θα ανταποκριθείς. Ο τρίτος εγκέφαλος εξετάζει μια σειρά πιθανοτήτων: να εκδικηθείς 'πληρώνοντας με το ίδιο νόμισμα', να προσπαθήσεις να συζητήσεις και να επιλύσεις τη διαφορά, να μη δώσεις σημασία, να συγχωρέσεις ή όποιες άλλες επιλογές. Αυτό που θα σε οδηγήσει στην πιο ευφυή αντίδραση είναι η ικανότητά σου να βλέπεις την κατάσταση από πολλές διαφορετικές γωνίες και να προβλέπεις το αποτέλεσμα.
Ο τρίτος εγκέφαλος σου επιτρέπει επίσης να καταλαβαίνεις πότε αυτό που κάνεις είναι αντίθετο σε αυτό που θεωρείς σωστό. Αυτό δηλαδή που λέει η συνείδησή σου.

Παρόλο που και οι τρεις εγκέφαλοί λειτουργούν και αλληλοεπιδρούν μεταξύ τους συνεχώς, αν θέλεις να χρησιμοποιήσεις όλες τις ικανότητές που έχει ο καθένας στο μέγιστο βαθμό χρειάζεται οι εγκέφαλοι να συνεργάζονται με αρμονία. Να βρίσκονται δηλαδή σε συγχρονισμό μεταξύ τους. Αυτό όμως δε συμβαίνει πάντα. 

Αρκετές φορές βασιζόμαστε μόνο σε ένα εγκεφαλικό επίπεδο. Για παράδειγμα, όταν ενεργούμε από τον πρώτο εγκέφαλο κυρίως, αντιδρούμε με βάση το ένστικτό μας χωρίς να λαμβάνουμε υπόψη τις συνέπειες. Όταν συμβαίνει αυτό, δε σκεφτόμαστε πως νοιώθει ο άλλος και επίσης οι πράξεις μας μπορεί να μας βάλουν σε μπελάδες.

Άλλες φορές, μπορεί να λειτουργούμε με βάση το δεύτερο εγκέφαλο. Στη περίπτωση αυτή, συναισθήματα που δεν διαχειριζόμαστε μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο στη λήψη των αποφάσεών μας και στη συμπεριφορά μας. Μπορεί να ανησυχούμε για κάτι που δε χρειάζεται ή δεν αξίζει ή να θυμώσουμε για μια κατάσταση χωρίς να έχουμε όλα τα στοιχεία στη διάθεσή μας. Θα μπορούσε για παράδειγμα να ακούσεις μια φήμη ότι ο αγαπημένος σου ή η αγαπημένη σου είπαν κάτι άσχημο για ένα φίλο σου και να αντιδράσεις χωρίς να βεβαιωθείς ότι αυτό είναι αλήθεια. Αν ρωτήσεις όμως πρώτα και μάθεις τι πραγματικά ειπώθηκε μπορεί να δεις ότι τα πράγματα ήταν τελείως διαφορετικά. Μερικές φορές νευριάζουμε πριν κάνουμε τις απαραίτητες ερωτήσεις.

Αν ο δεύτερος και ο τρίτος εγκέφαλο δεν δουλεύουν συγχρονισμένα μεταξύ τους, μπορεί να μην γνωρίζουμε καν τι αισθανόμαστε και παρόλα αυτά τα συναισθηματία μας να καθορίζουν τις πράξεις μας, τις σκέψεις μας και τις αποφάσεις μας.
Παράδειγμα, ο τρίτος σου εγκέφαλος σου λέει ότι χρειάζεται να μελετήσεις για το διαγώνισμα σου, αλλά επιλέγεις να δεις μια ταινία στην τηλεόραση. Κατά τη διάρκεια της ταινίας, δεν μπορείς πραγματικά να χαλαρώσεις και να το απολαύσεις. Έχεις αγωνία για το ερχόμενο διαγώνισμα και τους βαθμούς σου, ακόμη και αν δεν το παραδέχεσαι εκείνη τη στιγμή.

Ένα σημαντικό στοιχείο της ενηλικίωσης είναι ότι φέρνουμε το δεύτερο και τον τρίτο εγκέφαλο σε αρμονία μεταξύ τους. Ο δεύτερος είναι αυτός που μας παρακινεί να δράσουμε βασισμένοι στα αντανακλαστικά μας και στα συναισθήματα μας, καμιά φορά χωρίς να έχουμε επίγνωση του τρόπου που τα συναισθήματά μας, επιδρούν πάνω μας. Ο τρίτος εγκέφαλος μας επιτρέπει να έχουμε περισσότερο έλεγχο στις αντανακλαστικές μας αντιδράσεις και τα συναισθήματα μας. Μας δείχνει καθαρότερα τι είναι σημαντικό για εμάς και παίρνουμε αποφάσεις βάσει αυτών των αξιών.

Όπως ήδη έχουμε πει, ο τρίτος εγκέφαλος μας προσφέρει την ικανότητα της πρόβλεψης που μας επιτρέπει να βλέπουμε μπροστά, έτσι ώστε να μπορούμε να αντιλαμβανόμαστε τις επιπτώσεις των αποφάσεών μας προκαταβολικά. Παρόλα αυτά, όταν λειτουργούμε κυρίως από τον τρίτο εγκέφαλο, μπορεί να παγιδευτούμε σε 'κυκλικούς συλλογισμούς' που οδηγούν σε υπερβολική ανησυχία και άγχος.

Μερικοί άνθρωποι αποσυνδέονται από τα συναισθήματά τους και λειτουργούν κυρίως με την εγκεφαλική λογική τους. Είναι πιθανό να έχεις γνωρίσει τέτοιους ανθρώπους, είναι αυτοί που υπερ-αναλύουν τα πάντα! Αλλά όταν λειτουργούμε μόνο με τη λογική του εγκεφάλου μπορεί να χάσουμε το συναίσθημα μας και τη συναισθηματική εμπειρία της ζωής -και να μη νοιώθουμε τη χαρά της ζωής ούτε το αίσθημα της βαθιάς φιλίας.

Είναι επίσης γνωστό πλέον, ότι ο τρίτος εγκέφαλος χρειάζεται τη συναισθηματική πληροφορία του δεύτερου εγκεφάλου, για να πάρει αποτελεσματικές αποφάσεις και να επιλέξει την κατάλληλη συμπεριφορά και δράσεις - για παράδειγμα, τι να πει, σε μια κοινωνική συνάντηση και πότε να το πει. Είναι κατανοητό ότι το μυαλό χρειάζεται κάτι παραπάνω από σκέτη λογική για να πάρει σωστές αποφάσεις.

Χρειάζεται να έχουμε καλή επικοινωνία μεταξύ του συναισθηματικού και του λογικού μας κέντρου, για να είμαστε ικανοί να αναγνωρίζουμε και να κατανοούμε τι αισθάνονται οι άλλοι και πως τους επηρεάζουν οι πράξεις μας. Μόνο έτσι μπορούμε να δημιουργήσουμε και να διατηρούμε τις φιλίες μας.

επόμενο >>

<< προηγούμενο